June 30, 2009 by Sampe Sitorus,SE (A. Hitado Managam)  
Molo ro gonghon dohot jou-jou tu hita sian parboruonta di na laho pangolihon anak nasida, angka on na porlu parate-atehononta :- Siboanonta ima Tandok namarisi Parbue Gabe (tandok tar umbalga sian angka uduran), Dengke Simudur-udur, Ulos marbagas (jenis ulos Ragi Hotang)
 - Panghataion ima peran mandok hata sebagai Tulang terdiri atas 3 bagian yakni : a. Ketika marhata sinamot pihka paranak biasanya mangido panuturion tu horong ni hula-hula dohot tulang andorang so di hatahon nasida somba ni uhum somba ni adat tu hula-hula nasida (parboru). b. Mandok hata dung manjalo tintin marangkup. c. Marhata sigabe-gabe ketika pasahat ulos ke penganten.
 
Asa ummura antusanta pinatorang ma songon
 naung hea ni ulahon tingki parbogason ni bere niba Sondang Manurung 
dohot “boru niba” boru Pakpahan.
Di bawah ini akan kita ulas item no 2 yakni Panghataion.
Ketika Marhata Sinamot pihak
 paranak biasanya mangido panuturion tu horong ni hula-hula dohot tulang
 andorang so di hatahon nasida somba ni uhum somba ni adat tu hula-hula 
nasida.
Somalna tarsongonon ma Raja Parhata ni Paranak di na mangido 
panuturion : “Di hamu hula-hulanami dohot tulangnami (digorahon sude 
margana sahat tu hula-hula namarhaha-anggi dohot anak manjae)
“Rajanami, nunga tangkas nangkin 
hupangido jala huelek-elek hami raja ni hula-hulanami, dongan 
parhundulmu, taringot tu sinamot ni parumaennami, jala laos ulaon 
sadari. Di tingki on mangido hami di angka poda dohot panuturion sian 
hamu. Asa hupasahat ma tingki on tu Rajai. Hamu ma na masiaturan. 
Botima!” Laos di suruma boru parlopes manruhon mic tu hula-hula.
Alus ni Hula-hula tar songon on ma:Mauliate ma di hamu parboruoan nami (di dok margana), di na di paandar hamu panghataion jala mangido panuturion hamu sian hami horong nihula-hula dohot tulang mu. (Kemudian berpaling kearah rombongan Hula-hula & Tulang).
Suang songoni ma di hita horong ni 
hula-hula dohot tulang nunga tangkas rap umbegesa hita di na mangido 
panuturion parboruonta (marga…) tu hita asa mardos ni roha ma hita ise 
ma hita na pasahat panuturion ? (Biasanya hula-hula tangkas do na pasahathon panuturion). 
 Jadi dos ma rohanta sada silompa gadong dua silompa puli ma ate ? Molo 
tung hami hula-hula pe na pasahathon panuturion sude ma hita dapotan uli
 ate !
Di hamu parboruonnami, Raja…….. (di dok 
margana), nunga sada hami sian horong ni hula-hula dohot tulangmu. “Molo
 hata sian hami, denggan do huida hami angka pangidoan-muna dohot dongan
 parhundulnami jala tangkas do hu paihut-ihut hami hamu di pangkataion 
muna namar sipaolo-oloan dibagas dame na marhula-marboru. Somalna do 
molo Parboru sai na naeng do pangidoonna godang sinamot ni boruna, jala 
hamu pe antong ingkon ingot do hamu di hata namandok “Namandanggurhon tu
 dolok do molo basa namarhula-hula” jadi olat ni na tarbahen hamu 
pasangaphon hula-hulamu ba bahenon mu do antong.  Suang songoni nang di 
hamu dongan parhundul nami (didok marga ni parboru) asa tong ingot hita 
di hata ni natua-tua namandok :
Amporik marlipik onggang marbabang;Gabe do parboli na otik gabe do nang parboli na godang.
Asa dohonon nami ma songon hata ni natua-tua:
Bona ni Aek Puli ma di atas Dolok Sitapongan
Sahat do hamu dapotan uli, Ala tangkas do dapot di hamu roha na masipaolo-oloan.
“Songon ima hata sian hami horong ni hula-hula dohot tulang. Botima!”
Ketika Manjalo Tintin Marangkup
Rap borhat do paranak dohot parboru pasahathon upa tulang si jalo 
tintin marangkup. Di pasada ma hepeng na sian paranak dohot parboru. 
Napatandahon ma ianggo pihak paranak, alai napasahathon, pihak parboru 
do. Taringot tu godang manang bilanganna saguru tu dos ni roha do i.Hata sian suhut Parboru:
“Di hamu haha parhundulnami Raja………(laos didok margana), tulang ni helanami, marnatampak do hami di son pasahathon pangidoan nami asa janghon hamu ma borunta i dos hon boru muna, laos dipartingkian on ma pasahathon nami jambar na gok tu hamu sian sinamot ni borunta. Otik so sadia pe on, las ma rohamu manjalo. Botima!”
Hata sian Tulang sijalo Tintin Marangkup:
“Mauliate ma di hamu dongan parhundulnami
 Raja……  (di dok margana) marnatampak hamu tutu ro dohot pamoruonnami 
Raja ……..(di dok margana) mandapoton hami di son laho pasahathon jambar 
na gok i ma upa tulang, di dok tutu tintin marangkup. Dohonon nami 
antong :
Bulung namartampuk, bulung ni simarlasuna,Nunga hujalo hami tintin marangkup,
Dohonon ma hata pasu-pasuna
Hot pe jabu i, tong do i margulang-gulang
Boru Pakpahan pe di alap bereniba si Sondang na tong do i boru Sitorus boru ni Tulang.
Jadi borunta on molo di hutanami di 
Lumban Tongatonga – Silamosik  boru Sitorus do on . Alani i sada ma hita
 maradophon borunta on, ia hamu di jolo hami ma di pudi ia hami di jolo 
hamu ma di pudi paihut-ihut nasida. Jadi anggi parhundul mamungka sadari
 on  rap udur ma hita maradophon nasida.
Tu nasida pe antong dohonon ma songon ni dok ni natua-tua :Dakka ni arirang, peak di tonga onan,
Badan nasida na so jadi sirang, tondi nasida marsigomgoman
Giring-giring ma tu gosta-gosta, tu boras ni singkoru,
Sai tibu ma nasida mangiring-iring anak, huhut mangompa-ompa boru.
Asa Rimbur ni Pakkat ma ina tu rimbur ni Hotang,
Manang tudia pe nasida mangalakka, sai tusi ma hamu dapotan pansamotan.
Botima , Horas ma di hita. Amang parmusik nami bahen hamu ende Dalam Yesus Kita Bersaudara.
Ketika Marhata Si gabe-gabe (Pasahat Ulos)
Untuk detailnya silahkan click Kategori: Umpasa (disana ada beberapa tulisan yang berkaitan dengan mandok hata pasahat ulos)



No comments:
Post a Comment